Όπου Χριστός… η Χαρά

[…]

ΕΡ. : Πολλές φορές ο χριστιανός « ντύνεται » κάποιους ρόλους για να μπορέσει να αντέξει τον εαυτό του, να τον αποδεχτεί. Από την άλλη, οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ότι χρειάζεται να γνωρίσουμε την αμαρτία μας χωρίς όμως να απελπιστούμε. Πώς μπορεί να γίνει αυτό όμως ;

ΑΠ. : Η γνώση του εαυτού μας είναι ένα από τα τρία σκαλιά της νηπτικής, φιλοκαλικής παραδόσεώς μας. Είναι η αυτογνωσία, η αδελφογνωσία και η Θεογνωσία. Αν δεν ξέρω τον εαυτό μου και πάω να αγαπήσω τον αδελφό μου, θα τον εκμεταλλευτώ. Διότι όσα κάνω – η αγάπη και η διακονία που θα προβάλλω – θα εξυπηρετούν τελικά τις δικές μου ανάγκες και όχι το πρόσωπο του άλλου. Εάν πάω στον Θεό, θα παραμορφώσω τον Θεό, θα τον παραχαράξω. Θα δημιουργήσω ένα είδωλο του εαυτού μου. Οπότε είναι βασικό να έχω μια νηπτική αυτογνωσία και πάντα μέσα στη μυστηριακή και αγιαστική χάρη της εκκλησίας. Δεν απογοητεύομαι βλέποντας τον εαυτό μου, διότι αυτό στην εκκλησία γίνεται σιγαλά, με έναν όμορφο και λεπτό τρόπο. Η χάρις του Θεού όταν γίνεται μέσα σε έναν υγιή εκκλησιαστικό – πνευματικό χώρο, έρχεται τόσο απαλά και τόσο όμορφα, γι’ αυτό και η χάρις δεν τρομάζει ποτέ.

Ο άγιος Συμεών ο νέος θεολόγος λέει ότι η χάρις τί κάνει; Φανταστείτε λέει ότι έχουμε ένα υπόγειο, το οποίο είναι για χρόνια κλεισμένο και έχει μαζέψει αράχνες, σκόνες και ό,τι βρωμιές μαζεύει γενικά ένας κλειστός χώρος. Αν ανοίξεις τα παράθυρα αμέσως, θα τρομάξεις. Ανοίγουμε λοιπόν μια τρυπίτσα σε κάθε παράθυρο και μπαίνει λίγο φως. Αυτό θα μου φανερώσει ένα μέρος της βρωμιάς που υπάρχει στο δωμάτιο, ένα μικρό μέρος που μπορώ να καθαρίσω. Και μετά αφήνω λίγο φως παραπάνω. Και βλέπω κι άλλο. Ότι υπάρχει και δίπλα λίγη βρωμιά ακόμη κ.ο.κ. Με αυτόν τον τρόπο, λέει ο άγιος Συμεών, η χάρις μας θεραπεύει.

Το άλλο βασικό είναι ότι η χάρις του Θεού ουδέποτε σε αφήνει να απογοητευτείς. Η απόγνωση έρχεται από τον εγωισμό μας, έρχεται από το αντίθεο πνεύμα, από τον διάβολο. […] Κάποιος σε αγαπάει κι ας είσαι χάλια. Κι ας μην είσαι πάρα πολύ ωραίος κι ας μην τα καταφέρνεις πάρα πολύ καλά. Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν έλεγε ότι δεν είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να έχει γευτεί την εμπειρία του Θεού έστω και ελάχιστα και να μην έχει χαρά στην ύπαρξή του.

ΕΡ. : Οι δοκιμασίες στη ζωή πώς μπορούν να ωφελήσουν τον άνθρωπο που τις συναντά; Ξέρουμε ότι μια δυσκολία για κάποιον μπορεί να είναι αφορμή απελπισίας και καταστροφής και για έναν άλλον, η ίδια φαινομενικά δυσκολία, να αποτελέσει αιτία αλλαγής προς το καλύτερο ή μεταμόρφωσης…

ΑΠ. : […] Η εκκλησιαστική εμπειρία, των αγίων και των πατέρων έχει αποδείξει πως ό, τι για τον κόσμο έχει μια εμπειρία αρνητική, μπορεί με μια άλλη ματιά, με τα μάτια της πνευματικότητας, με τη χάρη του Θεού και στην προοπτική της αιωνιότητας, να είναι τελείως διαφορετικό. Μια σοβαρή ασθένεια μπορεί για τον ένα να είναι αιτία απόγνωσης, απελπισίας, απομόνωσης ή και αυτοκτονίας και για έναν άλλο να γίνεται αυτό αιτία να ξαναδεί τη ζωή από την αρχή, να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, να έρθει σε επαφή με τον Θεό, να συμφιλιωθεί με ανθρώπους, να ρίξει γέφυρες επικοινωνίας και γενικά να δει τελείως διαφορετικά τη ζωή. Αυτό μπορεί να γίνει ακόμα και για το πιο μικρό πράγμα της καθημερινότητας. Το πώς βλέπεις έναν πρωινό καφέ, το πώς βλέπεις τον σύντροφό σου και τα παιδιά σου στο σπίτι. Δηλαδή η χάρις του Θεού είναι η δυνατότητα να βλέπεις διαφορετικά τα πράγματα. Για τον άνθρωπο του Θεού δεν αλλάζει η εξωτερική πραγματικότητα. Δεν έχει άλλη πραγματικότητα ο άνθρωπος του Θεού και άλλη ο άνθρωπος του κόσμου. Κοινή είναι η πραγματικότητα για όλους. Εντάσεις, προβλήματα, δοκιμασίες. Ίδιος κόσμος, ίδια κοινωνία, ίδια προβλήματα.

ΕΡ. : Πολλοί σήμερα παραπονιούνται για το αίσθημα της μοναξιάς που νιώθουν. Πέρα από τον γενικό τρόπο ζωής σήμερα που επιτείνει τη μοναξιά, μήπως έχουμε και εμείς ευθύνη όταν μένουμε μόνοι;

ΑΠ. : Στην πατερική και νηπτική διδασκαλία της Εκκλησίας, προσπαθούμε να δούμε πως φταίμε εμείς. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι « είναι κακός ο κόσμος διότι εγώ είμαι κακός ». Προσπαθούμε δηλαδή να δούμε ποιο είναι το δικό μας μερίδιο ευθύνης. Το ίδιο και στο θέμα της μοναξιάς.

Διότι αν είμαι ένας άνθρωπος δύστροπος, παράξενος, ένας άνθρωπος που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του, που όλοι και όλα του φταίνε, ε τότε ο άλλος είναι δύσκολο να ζήσει κοντά μας. Να δούμε δηλαδή μήπως εμείς με τον τρόπο μας απομακρύνουμε τους άλλους από κοντά μας. Αν εμείς δεν δημιουργούμε συνθήκες έτσι ώστε ο άλλος να αναπαυθεί δίπλα μας και να χωρέσει στη ζωή μας. Η ευθύνη για τη μοναξιά μας, λοιπόν, συχνά είναι δική μας και μέσα μας. Οπότε πρέπει να δούμε τι πρέπει να αλλάξουμε στη ζωή μας. Δεν φταίει πάντα ο « κακός ο κόσμος ». Πρέπει να δούμε κι εμείς τι λάθος κάνουμε στις σχέσεις μας.

ΕΡ. : Από την άλλη αναζητούμε και παρέες για να μην είμαστε μόνοι μας και για να μην επικεντρωθούμε και λίγο στον εαυτό μας…

ΑΠ. : Βέβαια, αν ο άλλος είναι η φυγή μου και το ψέμα μου, αυτό είναι μια εκμετάλλευση όπως ήδη είπαμε μιλώντας για ένα παρεμφερές θέμα. Ουσιαστικά χρησιμοποιώ τον άλλο. Δεν σχετίζομαι με τον άλλον. Τον χρησιμοποιώ για να καλύψω μια δική μου ανάγκη ή αδυναμία. Βέβαια είναι άλλο πράγμα η μοναξιά και άλλο πράγμα η μοναχικότητα. Η μοναχικότητα είναι πνευματικότητα. Θέλω να μείνω μόνος, να σκεφτώ, να προβληματιστώ, να προσευχηθώ. Η μοναχικότητα είναι υγεία. Η μοναξιά όχι.

[…]

Από το Περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία, τεύχος Φεβρουάριος 2016.

Αποσπάσματα από τη συνέντευξη του π. Χαράλαμπου Παπαδόπουλου ( Ιερός Ναός Αγίας Ειρήνης Πύργου ) στη δημοσιογράφο κ.Σοφία Χατζή.