«
Πριν από δεκατρία χρόνια ένας νέος, έχοντας μόλις τελειώσει τη στρατιωτική του
θητεία, αποφάσισε να εισέλθει σ’ ένα μικρό μοναστήρι, στην πρωτεύουσα ενός από
τα Βαλτικά κράτη, που τότε αποτελούσαν τμήμα της απέραντης Σοβιετικής
αυτοκρατορίας. Όλα, σε σχέση με το μοναστήρι ήταν αποδεκτά, εκτός από ένα
πράγμα: δεν υπήρχε πνευματικός πατέρας. Έτσι οι μοναχοί και οι δόκιμοι έπρεπε
να βρουν οι ίδιοι τον δικό τους πνευματικό οδηγό.
Ψάχνοντας
για απαντήσεις σε μερικά ερωτήματα σχετικά με την πνευματική ζωή, ο νεαρός
δόκιμος έπεσε τυχαία πάνω στα γραπτά του αγίου Ισαάκ του Σύρου. Αρχίζοντας να
διαβάζει, δεν μπορούσε να σταματήσει. Γοητεύτηκε τόσο από την ομορφιά και τη
σοφία των λόγων του αββά Ισαάκ, που άρχισε να γράφει κάποιες φράσεις στον τοίχο
του κελιού του. Σιγά σιγά πρόσθεσε κι άλλες ρήσεις στη συλλογή του. Σε ένα
χρόνο περίπου, οι τοίχοι του κελιού του είχαν καλυφθεί εντελώς με κείμενα του
αγίου Ισαάκ. Έγιναν η καθημερινή πνευματική τροφή του δοκίμου.
Αυτό
είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα για το πόσο σημαντικός είναι ο άγιος Ισαάκ
στο σύγχρονο μοναχισμό. Είναι ένας από τους πνευματικούς συγγραφείς που
διαβάζονται ευρύτατα στο Άγιον Όρος. Το όνομά του είναι γνωστό σε κάθε μοναχό
στη Ρωσία και στη Ρωσική Εκκλησία τιμάται ως άγιος. Τα γραπτά του έπαιξαν βασικό
ρόλο στην πρόσφατη αναβίωση του κοπτικού μοναχισμού στην Αίγυπτο.
Ακόμα
και έξω από το μοναστικό κόσμο, τα γραπτά του αγίου Ισαάκ είναι ευρέως γνωστά.
Έχουμε δει απλούς πιστούς, που δεν είναι ούτε μοναχοί, ούτε θεολόγοι, να
γνωρίζουν από στήθους, ολόκληρες σελίδες από τον Ισαάκ και να είναι σε θέση να
αναφέρουν μακρές περικοπές από τους Λόγους του.
Ο
λόγος του αγίου Ισαάκ δεν διέσχισε μόνο τα όρια του χρόνου αλλά και τους
ομολογιακούς φραγμούς. Ήδη από τον ένατο αιώνα, ο Ισαάκ διαβαζόταν στις
βυζαντινές και συριακές ορθόδοξες Εκκλησίες, καθώς και στην Εκκλησία της
Ανατολής. Το κάθε σύνολο προσέφερε τη δική του κριτική αναθεώρηση των γραπτών
του. Το δέκατο πέμπτο αιώνα ο Ισαάκ εισέβαλε στο ρωμαιοκαθολικό κόσμο, ενώ
συγχρόνως παρέμεινε ένας από τους δημοφιλέστερους συγγραφείς της Ανατολικής
Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στις μέρες μας τα
γραπτά του συνεχίζουν να τραβούν την προσοχή των χριστιανών που ανήκουν σε
διάφορες παραδόσεις, αλλά μοιράζονται την κοινή πίστη στον Χριστό και μετέχουν
στην αναζήτηση της σωτηρίας. […]
Ένα
από τα μυστικά αυτής της οικουμενικής αποδοχής του Ισαάκ βρίσκεται στο δικό του
καθολικό όραμα: ήταν σε θέση να αγκαλιάζει ολόκληρο τον κόσμο με την προσευχή
του, ενώ παρέμενε πιστός στην κλήση του ως μοναχός και αναχωρητής. Τα γραπτά
του, τα οποία αρχικά απευθύνονταν σ’ έναν πολύ στενό κύκλο συγχρόνων του
μοναχών, έχουν αποδεχτεί πώς είναι κατάλληλα για πολλούς ανθρώπους, σε διάφορες
εποχές, μέχρι τις μέρες μας. Κάθε χριστιανός που διαβάζει τον Ισαάκ μπορεί ωα
βρει κάτι που να τον ωφελεί, παρά το γεγονός πως ολόκληρο το πλαίσιο της ζωής
του Ισαάκ ήταν καταφανώς διαφορετικό από το δικό μας.
Ένα
άλλο μυστικό της πλατιάς αποδοχής του Ισαάκ βρίσκεται στην επαναλαμβανόμενη
έμφασή του, της αγάπης του Θεού, που δεν έχει κανένα όριο, που βρίσκεται πέρα
από οποιαδήποτε έννοια δικαιοσύνης ή τιμωρίας, που σταυρώθηκε για τη σωτηρία
όλου του κόσμου και που οδηγεί όλα τα πλάσματα στη σωτηρία. Σε κάθε εποχή
πρέπει να υπενθυμίζεται στο χριστιανικό κόσμο αυτή η καθολική αγάπη του Θεού
για τη δημιουργία Του, επειδή σε κάθε εποχή υπάρχει μια ισχυρή τάση μέσα στο
Χριστιανισμό να αντικατασταθεί η θρησκεία της αγάπης και της ελευθερίας που
δίδαξε ο Χριστός από μια θρησκεία της σκλαβιάς και του φόβου. Ο Ισαάκ μας
υπενθυμίζει πως πρέπει να τηρούμε τις εντολές του Θεού, όχι από το φόβο της
τιμωρίας ή από την ελπίδα της μελλοντικής ανταμοιβής, αλλά από αγάπη για τον
Θεό. Η κλήση μας δεν είναι να είμαστε σκλάβοι αλλά να αποκτήσουμε την ελευθερία
των υιών και των θυγατέρων του Θεού και να γίνουμε “ γένος εκλεκτόν, βασίλειον
ιεράτευμα, έθνος άγιον..”.
Αξίζει
να παραθέσουμε την ηθική έκκληση του Ισαάκ για μετάνοια. […] Ο Ισαάκ τονίζει
πως είναι φοβερά τα βάσανα της κόλασης και πρέπει κανείς να καταβάλει κάθε
προσπάθεια για να τα αποφύγει και να πλησιάσει, κατά τη διάρκεια της ζωής του,
τις πύλες της Βασιλείας του Θεού. Η ζωή δίνεται σε κάθε άνθρωπο, για να μην
ξοδευτεί σε μάταιες δραστηριότητες αλλά για να του δώσει τη δυνατότητα να γίνει
άξιος του Θεού. Μόνο τότε αποκαλύπτονται τα θεία μυστήρια. Μόνο τότε ο άνθρωπος
έχει το δικαίωμα να μιλήσει για τον Θεό. “ Ας προσέχουμε τον εαυτό μας ,
αγαπητοί μου ”, προειδοποιεί ο άγιος Ισαάκ και ας συνειδητοποιήσουμε πως ακόμη
και αν η γέεννα υπόκειται σε ένα όριο, η γεύση της εμπειρίας της είναι τρομερή
και η έκταση των ορίων της ξεφεύγει από την κατανόησή μας. Ας αγωνιστούμε όσο
μπορούμε περισσότερο για να προσεγγίσουμε τη γεύση της αγάπης του Θεού, χάρις
στο συνεχή στοχασμό μας γι’ Αυτόν και ας μην γευτούμε τη γέεννα λόγω αμέλειας.
Ας προφυλαχτούμε από τον περισπασμό σε πολλά πράγματα και ας προσέχουμε από την
οκνηρία στην περισυλλογή μας, έτσι ώστε ξεφεύγοντας από τις κενές ασχολίες κατ’
ιδίαν και από την οκνηρία δημοσίως, να μπορέσουμε να δεχτούμε μέσα μας την
αίσθηση εκείνων των δωρεών. Για το θέμα του πλούτου είναι καλό να μιλά ένας
πλούσιος και για τη θέση της ελευθερίας καλό είναι να μιλά κάποιος που την
απολαμβάνει. Ομοίως, για τον Θεό πρέπει να μιλά μόνον κάποιος που να είναι
άξιος του Θεού λόγω της αρετής του… Η ομορφιά της αλήθειας ταιριάζει σε ένα
στόμα που είναι όμορφο. Το άγιο ταιριάζει στο άγιο, στην αρμονία τους. Η φωτιά
περιμένει τη φωτιά και ανήκει σε μια άγια καρδιά το να διατηρήσει άγιες τις
ομορφιές του Θεού.
Κάθε
άνθρωπος καλείται να γίνει “ θεολόγος ” - δηλαδή κάποιος στον οποίο
αποκαλύπτονται τα μυστήρια του Θεού και στον οποίο δόθηκε το δικαίωμα να μιλά
γι’ αυτά. Κάθε άνθρωπος καλείται να γίνει ιερέας, για να μπορεί κάθε στιγμή να
προσφέρει τη θυσία στο βωμό της καρδιάς του για τον ίδιο, για τον πλησίον του,
για όλη την κτίση:
Στολίσου με την αρετή, ω αδύναμε
άνθρωπε, ώστε να έχεις την παρρησία να ενεργείς ως ιερέας του Θεού στον Οίκο
των Μυστηρίων, ώστε να χριστείς από το Πνεύμα προς εξαγιασμό, ως αποτέλεσμα της
υπερβολικής καθαρότητας με την οποία έχεις στολιστεί στη χρήση των μελών σου
εξωτερικά και εσωτερικά στην καρδιά σου. Συγκέντρωσε στις αισθήσεις σου όλες
τις συνάξεις της αρετής και να ενεργείς στην καρδιά σου ως ιερέας του Θεού,
προσφέροντας μια καθαρή θυσία. Πρόσφερε εξιλεωτική θυσία για τις αμαρτίες αυτών
που βρίσκονται έξω, λόγω της εγγύτητάς τους σ’ εκείνα τα πράγματα, με τα οποία
έχουν την προδιάθεση να πέσουν σε σφάλμα. Και αντί της “ μεταλλικής πλάκας ”
που υπήρχε πάνω από την κιβωτό, βάλε στην καρδιά σου, τη θεωρία των μυστηρίων
του Σωτήρα μας, επειδή μ’ αυτήν ο Θεός θα αποκαλυφθεί σε σένα με θαυμαστές
αποκαλύψεις… ».
Από το βιβλίο ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο
ΣΥΡΟΣ, Ιλαρίων Αλφέγιεφ, εκδ. Ακρίτας
