Οι τρεις τρόποι του ψεύδους

« Εισί δε τρεις διαφοραί ψεύδους. Έστιν ο ψευδόμενος κατά διάνοιαν και έτιν ο εν λόγω ψευδόμενος και έστιν ο εις αυτόν τον βίον αυτού ψευδόμενος ». 

Αββάς Δωρόθεος, Περί ψεύδους, ΕΠΕ Φιλοκαλία, τ. 12, στ. 434

Υπάρχουν τρεις γενικοί τρόποι για να λέμε ψέματα και να είμαστε ψευδόμενοι, γράφει ο αββάς Δωρόθεος.

1. Ο πρώτος τρόπος είναι να ψεύδεται κάποιος κατά διάνοια. Χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι η υπόνοια και η καχυποψία. Αυτός που έχει καχυποψίες, εάν δει κάποιον να ομιλεί με έναν άλλο, υποπτεύεται πως μιλούν γι’ αυτόν. Η καχυποψία, που είναι μια μορφή ψεύδους, τον κάνει να μην λέγει τίποτα αληθινό, αλλά να κατασκευάζει όλο υποθέσεις. Το αποτέλεσμα της περίπτωσης αυτής είναι περιέργειες, κρυφακούσματα, καταλαλιές, κατακρίσεις και μαλώματα.

2. Ο δεύτερος τρόπος είναι να ψευδόμαστε με το λόγο. Ένας που είναι ψεύτης στα λόγια προσπαθεί να δικαιολογήσει τις αμαρτίες του, τα πάθη του ή προσπαθεί να επιτύχει του σκοπού του με ψέματα. Τροποποιεί τις κατηγορίες εις βάρος του με ψέματα. Λέγει ψέματα για να εκπληρωθούν οι επιθυμίες του. Ψεύδεται για να εντυπωσιάσει, να αποφύγει πολλές καταστάσεις ή για να κερδίσει χρήματα και αγαθά. Αυτός που λέγει ψέματα στα λόγια του φτάνει στο σημείο να μην τον πιστεύουν οι άλλοι, έστω κι αν λέγει αλήθεια.

3. Ο τρίτος τρόπος είναι όταν ψεύδεται κάποιος με τον βίο του. Άλλη είναι η πραγματική ζωή που κάνει και άλλη δείχνει να κάνει. Είναι άσωτος αλλά εμφανίζεται εγκρατής. Είναι πλεονέκτης και εμφανίζεται ελεήμονας και μιλά με θέρμη για την ελεημοσύνη. Είναι υπερήφανος και θαυμάζει την ταπεινοφροσύνη, Προβάλλει την αρετή ή για να σκεπάζει τον εαυτό του ή για να τον θαυμάζουν οι άλλοι. « Ούτος ουκ εστίν απλούς άνθρωπος, αλλά διπλούς ». Είναι διπλοπρόσωπος. Η κατάσταση της υποκρισίας συνδέεται στενά με το ψεύδος και μάλιστα μερικές φορές η υποκρισία και το ψεύδος ταυτίζονται.

[…]

Το ψέμα όμως, όπως με ευκολία θριαμβεύει, έτσι και με ευκολία καταρρέει. Μπορεί κάποιος να λέγει ένα σωρό λόγια που μέσα σε αυτά κρύβεται με επιμέλεια το ψέμα, στο τέλος όμως δεν επιτυγχάνει τίποτε. Πολλές φορές λέμε ψέματα για να επικρατήσουμε αλλά στο τέλος τα ίδια μας τα ψέματα μας εκθέτουν και μας ρεζιλεύουν.

[…]

Αυτό το φοβερότατο πάθος, το οποίο δεν θεωρούμε σπουδαίο αφού μάλιστα βρίσκουμε και δικαιολογίες πώς τάχα λέμε ψέματα για καλό, για να προστατεύσουμε τους άλλους, για να σώσουμε μια οικογένεια, για να προλάβουμε τυχόν μεγαλύτερες καταστροφές, οφείλουμε να το πολεμήσουμε. Όσοι συνηθίσαμε να λέμε ψέματα, δεν σεβόμαστε ούτε τον εαυτό μας, ούτε τους άλλους και πολλές φορές το πάθος αυτό μας εκθέτει στα μάτια των άλλων, αλλά προπαντός μας στερεί την ευλογία του Θεού.

 

Πηγή : Περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ  τεύχος 208, Οκτώβριος 2009